Een ijzeren geheugen
Onze oudste deelnemer is de 82-jarige Bert Boekschoten, emeritus hoogleraar paleontologie in Groningen en aan de VU. Hij had mij meteen al voor zich ingenomen doordat hij alle dorpen van Zuid-Beveland kent en daar smakelijke details over kan vertellen.
Zuid Beveland
Hoe hij op een autoloze zondag van Goes naar Baarland fietste en boerinnen in klederdracht naar de kerk zag lopen. Hij bekeek het bruinwier Laminaria sacharina in de vakken van mijn geliefde Goese Sas en weet dat in Oud-Sabbinge een restant van een kasteel is. En hij kent Jan Steen, de neef van mijn vader, en hij dronk thee met Vasalis en wijn met Fritzi Harmsen van Beek. Ja, wie kent hij niet? Hij zelf zegt dat hij niet weet wat hij niet weet.
Laminaria sacharina
Wel gehoorzaam, niet volgzaam
Bert is altijd nieuwsgierig geweest, naar alles wat groeide in de tuin, naar stenen in het gras en stenen in het grind. Hij bofte met zijn familie: een oom was hoogleraar geologie, een andere hoogleraar astronomie, weer een andere oom docent zoölogie en die wilden hem graag iets uitleggen. Hij haalde ook boeken uit de openbare leeszaal in Hilversum. De leerkrachten op de middelbare school waren goede docenten, die hun vak kenden. Zijn ouders waren makkelijk. Hij hoefde van hen niet op clubs. Hij heeft ooit twee maanden op de padvinderij gezeten maar hoewel hij gehoorzaam is, is hij niet volgzaam. Bij een speurtocht verplaatste hij de sporen op zijn manier en werd hij als subversief element weg gestuurd. Einde padvinderij.
Eigenlijk is hij braaf, braaf zijn is een aanbeveling. Ieder moet en mag zijn eigen gang gaan zolang je maar niet een ander stoort.
Wim Brands
We praten over het bericht dat Wim Brands gisteren een eind aan zijn leven heeft gemaakt.
Wim Brands
Bert is helemaal ontdaan: Wim is een goede bekende van hem. Hij had via het academisch-cultureel centrum SPUI25 met hem te maken. De maatschappij deugt niet als er voor zo’n iemand geen plaats is. Elke vent die goed een bal kan schoppen, krijgt zakken met geld. Op zo’n fatsoenlijk en bekwaam iemand, die op hoog niveau twee boeken per week bespreekt, wordt roofbouw gepleegd, die staat te veel in de aandacht. Zo’n leven is niet vol te houden.
De huidige universitaire wereld
Bert voelt zich zeer betrokken bij zijn oud-studenten. Geert-Jan Brummer, een van zijn oud-studenten, verbonden aan het NIOZ en professor (paleo)oceanografie en geochemie aan de VU, werd door Bert op allerlei vlakken geïnspireerd. Zij delen daar nu een kamer en Geert-Jan droeg hem bij Jan-Berend voor als deelnemer aan deze expeditie. Verder zijn ook de meereizende Jaap de Boer en Gemma Venhuizen oud-studenten van Bert. Zij noemen Bert een generalist, hij weet veel vakken met elkaar te verbinden.
De maatschappij is te collectief geworden en te zeer doortrokken van de media. Hij heeft zelf nooit televisie in huis gehad. De televisie is een terreur op makkelijke prestaties: tegen een bal schoppen, een pijltje gooien, iets wat iedereen kan. Lui met een ongewone begaafdheid worden sterk in het nadeel gesteld. Begaafde studenten hebben moeite zich tegenover hun docenten te handhaven. Sommige docenten kunnen het licht niet in het water zien schijnen, ze gunnen een ander niets.
En dan het hete hangijzer, waar we de afgelopen twee weken regelmatig op terugkwamen. De structuur en het functioneren van de huidige wetenschap. De huidige universitaire opleiding is te veel resultaat gericht. Er is niet meer een breed aanbod. Hij levert nu een toolkit om de volgende tien jaar goed te kunnen verdienen. De universiteit is uit zijn ivoren toren gehaald en daar hoort een universiteit juist thuis. Er zijn te veel studenten en teveel vakken, die niet op de universiteit thuishoren. De zogenaamde pseudovakken zoals media en cultuur, communicatiekunde: inhoudsloos. Hoe kunnen die kinderen nu weten wat cultuur is? Er is te weinig aandacht voor de humaniora.
De situatie van de postdocs is vreselijk. Hoogleraren moeten voor masterstudenten een promotie realistischer afschilderen. Een promovendus kan vier jaar wetenschappelijk onderzoek doen, maar dat levert geen garantie voor een wetenschappelijke carrière. Integendeel, maar 20% komt daarin terecht, dus 80% niet. De universiteit krijgt voor elke afgeleverde promovendus € 90.000, een gifpil. Menig promovendus blijkt naderhand niet het niveau te halen. In plaats van ze weg te sturen, gaat de hoogleraar, om dat bedrag voor zijn afdeling binnen te halen, zelf maar een deel van het proefschrift schrijven. Er zijn voor postdocs weinig beurzen. Ze zwerven over de wereld van de ene naar de andere positie, steeds nieuwe beursaanvragen indienend, relaties ontwrichtend. Dit is killing.
Berk Boekschoten & Jaap de Boer – The Happy Boys
Klimaatverandering
Als paleontoloog weet hij dat er in de geschiedenis van de aarde veel rampen zijn geweest. De klimaatverandering ziet hij als een incident, weinig nieuws onder zon. Bert Boekschoten is niet nodig om dat op te lossen. Hij is toch geen actievoerder. Hij heeft een keer gedemonstreerd tegen de Griekse kolonels en hij heeft zelf een demonstratie georganiseerd tegen het graven van een geul in het beeklandschap bij Winterswijk.
Ouder worden
Nu hij ouder wordt, zoekt Bert naar een coherent wereldbeeld. Hij steunt daarbij op Nietzsche en Wagner en de filosofen Wouter Oudemans uit Leiden en de Brit Roger Scruton. Hij weet niet wat spiritualiteit is. Hij geniet het meest van beeldende kunst, litteratuur en wetenschap. Het mooiste van alles is Der Ring des Nibelungen van Wagner. Hij maakte die al vier keer mee in Bayreuth: een onovertroffen Gesamtkunstwerk.
Je kunt ook de James Cook als een Geschamtkunstwerk beschouwen: de eindeloze oceaan als decor, dat volstrekt kunstmatige schip en dan al die passagiers als hoofdrolspelers.
Tot slot zijn wijze raad: om fit te blijven, moet je nieuwsgierig blijven.
